… op naar een ‘level playing field’ en échte verbinding tussen gemeenten en inwoners.
Onze visie op de inspanningen van de gemeente.
We cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them.
Albert Einstein (1879-1955) |
Het is treurig om vast te moeten stellen, maar veel gemeenten blijven bestaande instrumenten hanteren om inwoners te laten participeren: of het nu gaat om de invoering van de omgevingswet, om de participatie van inwoners bij andere door de gemeente voorgestelde veranderingen, of door inwoners geïnitieerde initiatieven. Een inspraakavond is bijvoorbeeld een instrument waar vaak naar gegrepen wordt. Vervolgens kan geconcludeerd worden dat het proces inclusief inspraak compleet is doorlopen. In welke mate serieus is omgegaan met de inbreng van de inwoners wordt niet gemeten. Geen wonder dat inwoners van veel gemeenten zich niet serieus genomen voelen, ondanks de ronkende taal van vele gemeenten (of juist door die ronkende taal?)
Wat zijn nu de drie meest gemaakte fouten?
1. Kennis achterstand
Waar ambtenaren op cursus gaan, waar ingehuurde professionals maandenlang en soms jarenlang in het gemeentehuis rondlopen… Daar moeten bewoners het doen met een interview van één tot anderhalf uur, en een uitnodiging voor een inspraakavond van 2-3 uur. Ja, en als de inwoners zich de moeite getroosten, mogen ze ettelijke pagina’s rapporten en beleidsplannen doorlezen… Dat is geen ‘level playing field’, integendeel!
2. Verbinding alleen op cognitief niveau
Echte verbinding ontstaat met het hoofd (ratio), maar ook met het hart (gevoel) en de buik (de wil). Een enquête invullen of een inspraakavond doet alleen een beroep op het hoofd. Geen wonder dat echte verbinding uitblijft! (Probeer dat maar eens thuis met uw partner…).
3. De beloofde invloed wordt onvoldoende in daden omgezet
De werkelijke invloed is geringer dan de woorden en de ambitie van de gemeente laten blijken. Inwoners die suggesties doen voor de aanpassing van bijvoorbeeld een bestemmingsplan, kunnen zienswijzen indienen. Je ziet heel vaak dat deze terzijde worden geschoven, tenzij de gemeente er niet onderuit kan om deze over te nemen (Nee, tenzij… benadering).
Wat kan de gemeente dan wél doen?
Ad 1: Kennis achterstand
Betrek inwoners niet alleen op door de gemeente voorgeschreven punten in het proces, maar betrek hen in het hele proces (inclusief kennisverwerving). Als een professional bijvoorbeeld een opleiding of instructie verzorgt, nodig dan voor geschikte onderwerpen of onderdelen ook inwoners uit. Zorg dat de inwoners écht diepgaand betrokken worden, en laat hén het gewenste niveau van diepgang in de betrokkenheid bepalen.
Ad 2: Verbinding alleen op cognitief niveau
Verbinden doe je met je ratio (hoofd), maar nog veel meer met je gevoel (hart). Dan pas kan de wil (de buik) in actie komen. Er zijn niet veel collega’s die deze echte verbinding aan durven te spreken. Dat is eng, dat is je kwetsbaar opstellen. Maar als de adviseur/begeleider dat al eng vindt, hoe moet een ambtenaar dat dan doen richting inwoners? Laat staan dat inwoners zich durven te verbinden met de ambtenaren.
Ad 3: Maak de beloofde invloed ook waar
Als je als gemeente invloed wilt geven:
- Betrek de inwoners vanaf het begin: Informeer inwoners al vooraf in welke fase(n) betrokkenheid wordt gevraagd.
- Wees helder: Geef per onderwerp duidelijk en concreet aan wanneer invloed mogelijk is en binnen welke kaders dat is.
- ‘Ja, tenzij… benadering’: Als een suggestie van inwoners binnen de kaders valt: neem deze dan over (of ga in gesprek en neem de intentie van de suggestie over). De ‘nee, tenzij…’ benadering is dodelijk voor het vertrouwen. Inwoners denken inspraak te krijgen, waarna hun verwachtingen de grond in worden geboord. Dodelijk voor het vertrouwen in de gemeente. Zeg dan liever eerlijk dat je inspraak lastig vindt.
Wilt u inwoners meer mogelijkheden tot zeggenschap geven, zodanig dat de verantwoordelijkheden van de wethouder(s) en gemeenteraad helder blijven? Neem dan contact met ons op voor een deskundig advies.
Wie zijn wij?
Wij zijn Houwke Ong en Tjwan Oei, partners van de Sociale Coöperatie Infinite Inspiration.
We hebben in het bedrijfsleven en in de zorg jarenlang ervaring opgedaan met organisatieverandering, executive en team-coaching en project/programma-management. We zijn bij verschillende wijkontwikkelingsprojecten betrokken, waarbij wijkbewoners de opdrachtgever zijn.
Tjwan heeft als fractievoorzitter aan werkgroepen deelgenomen en ook voorgezeten met raadsleden, wethouders en ambtenaren. Voor het Serious Ambtenaar project heeft hij een team ambtenaren begeleid bij een gemeentelijke opdracht op het gebied van inwonerparticipatie.
Houwke heeft vanuit zijn Aikido (martial arts) wethouders en ambtenaren bij hem ‘op de mat’ gehad. Ons motto is: Resultaat door Verbinding.